Conférence : L'Ecole - Les apports de la sociologie, par Hervé Bernard, enseignant en sciences économiques et sociales

Ongelijkheid en succes op school, sociale diversiteit, integratie van jongeren, burgerschap en secularisme, het definiëren van curricula, de rol van ouders, veranderingen in het beroep van leraar... dit zijn slechts enkele van de schoolgerelateerde kwesties die het gesprek van de media zijn, vaak centraal staan in het politieke debat en soms het gesprek van de gezinsmaaltijden zijn!
Waarom deze centrale rol? Omdat de school centraal staat in het republikeinse project... en omdat iedereen er een gevoelige ervaring mee heeft waardoor hij of zij een standpunt kan innemen over deze kwestie. Om een voetbalmetafoor te gebruiken: er wordt vaak gezegd dat Frankrijk 60 miljoen coaches van het Franse nationale voetbalteam heeft, en daarom zijn de debatten over de prestaties van het team zo hartstochtelijk. Het heeft ook 60 miljoen ministers van Onderwijs!
Helaas verlopen deze essentiële debatten, zoals in zoveel gevallen, niet altijd vreedzaam en vooral het discours kan vaak plaatsmaken voor gemeenplaatsen.
Toch is er een heel vakgebied binnen de sociologie gespecialiseerd in de studie van het sociale fenomeen onderwijs: de sociologie van de school. Sinds Emile Durkheim in de negentiende eeuw, en meer nog sinds de jaren 1960, is de sociologie geïnteresseerd in scholen als instellingen, dat wil zeggen als ruimten van sociale posities waarbinnen sociale functies worden uitgevoerd en actoren zich uiten.
Zonder terug te komen op de geschiedenis van de schoolsociologie, zal deze uiteenzetting snel terugkeren naar de stichtende werken (vooral in Frankrijk) van Passeron, Bourdieu, Boudon, Beaudelot, Establet, enz. om het doel van de schoolsociologie te verduidelijken.
Bovenal zal het hedendaags werk presenteren dat licht werpt op enkele vragen die centraal staan in de huidige debatten over scholen:
- Waarom is het verband tussen sociale positie en schoolprestaties nog steeds zo sterk in Frankrijk?
- Hoe kunnen we de daling van het aantal leerlingen bestrijden? En ten eerste, daalt het echt?
- Zijn niveaugroepen een geschikt educatief antwoord op de heterogeniteit van leerlingen?
- Helpen gemeenschappelijke schooluniformen om de sociale ongelijkheid binnen scholen te verminderen?
Vier onderwerpen (en nog een paar andere) die regelmatig in de voorste gelederen van de politiek en de media staan, des te meer gezien het grote verloop van de nationale ministers van Onderwijs...
Door een overzicht te geven van recent werk in de sociologie van scholen zal deze conferentie proberen enig licht te werpen op deze debatten.

Voorgestelde bibliografie:
Hervé BERNARD, Adèle MONTI, Osons l'école : Plaidoyer pour une école audacieuse, EUD, 2019, Dijon.
Raymond BOUDON, L'inégalités des chances, 1973, Colin, Parijs
Pierre BOURDIEU, Jean Clause PASSERON, Les héritiers, 1964, Editions de Minuit, Parijs
Pierre BOURDIEU, Jean Claude PASSERON, La Reproduction, 1970, Editions de Minuit, Parijs
Christian BAUDELOT, Roger ESTABLET, L'école capitaliste en France, 1971, Maspero, Parijs
François DUBET, La place et les chances, repenser la justice sociale, 2010, Seuil, Parijs
François DUBET, Marie DURU-BELLAT, 10 Propositions pour changer l'école, 2015, Seuil, Parijs
François DUBET, Marie DURU-BELLAT, L'école peut-elle sauver la démocratie, 2020, Seuil, Parijs
Marie DURU-BELLAT, L'inflation scolaire, les désillusions de la méritocratie, 2006, Seuil, Parijs

Laat minder zien